شیر مادر به عنوان منبع اصلی تغذیه کودک در ماه‌های ابتدایی زندگی، به طور طبیعی حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز برای رشد سالم نوزاد است. با این حال، ممکن است برخی از مادران به دلایل مختلف از جمله مشکلات سلامتی، مشغله‌های روزمره یا عدم توانایی در شیردهی، به شیر خشک روی آورند. در این مقاله به بررسی نزدیکترین شیرخشک به شیر مادر، بهترین شیر خشک جایگزین شیر مادر و مزایای استفاده همزمان از شیر خشک و شیر مادر خواهیم پرداخت.
نزدیکترین شیر به شیر مادر
شیر مادر دارای ترکیب منحصر به فردی است که شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای رشد نوزاد است.
بنابراین، تولیدکنندگان شیر خشک همواره در تلاش هستند تا فرمول‌هایی را ارایه دهند که نزدیکترین ترکیب به شیر مادر را داشته باشد. شیر خشک‌های نزدیک به شیر مادر دارای مقادیر کنترل شده و نرمال آهن و دیگر مواد مغذی هستند. این در صورتی است که شیر گاو، شیر بز یا دیگر شیرهای پاستوریزه، نه تنها فاقد هرگونه آهن اضافی هستند، بلکه ممکن است باعث کاهش جذب آهن در بدن نوزادان نیز شده و آنها را با کم خونی مواجه کنند.
شیر خشک‌هایی که به نام «شیر خشک نوزاد» شناخته شده‌اند، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1- شیر خشک مبتنی بر شیر گاو: این نوع شیر خشک بیشتر از پروتئین و چربی‌های طبیعی شیر گاو ساخته شده است که به کمک فرایندهای خاصی به پروتئین هیدرولیز شده تبدیل شده‌اند تا سدهای آلرژی زای آن کاهش یابد و نوزادان بتوانند از آن استفاده کنند. این شیر همچنین دارای مقادیر کنترل شده آهن و دیگر مواد معدنی و ویتامین‌ها بوده و فرمولاسیون آن بسیار شبیه به شیر مادر است.
2- شیر خشک سویا: این نوع شیر خشک برای نوزادانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند و نمی‌توانند شیر گاو مصرف کنند، مناسب است. این شیر خشک از پروتئین‌های گیاهی تهیه می‌شود و به ذایقه کودکانی که شیر گاو را نمی‌پذیرند، نزدیکتر است.
شیرخشک‌های پیشرفته‌تری نیز وجود دارند که حاوی ترکیبات پری‌بیوتیک و پروبیوتیک هستند. این ترکیبات به بهبود سیستم ایمنی نوزادان کمک کرده و میکروبیوم روده آنها را تقویت می‌کنند. همچنین برخی از تولیدکنندگان به فرمولاسیون‌های شیر خشک‌های تولیدی خود، امگا-۳ و امگا-۶ نیز اضافه می‌کنند که برای رشد مغز و بینایی مهم هستند.
بهترین شیر خشک جایگزین شیر مادر
انتخاب بهترین شیر خشک جایگزین شیر مادر، نیاز به در نظر گرفتن چندین فاکتور دارد. برخی از شیر خشک‌های با کیفیت که به عنوان جایگزین شیر مادر توصیه می‌شوند، عبارتند از:
1. شیر خشک‌های با فرمول غنی شده: این شیر خشک‌ها به طور خاص برای نوزادان طراحی شده‌اند و شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری هستند. شیر خشک‌هایی که غنی از آهن و زینک هستند، معمولاً گزینه‌های خوبی برای نوزادان به شمار می‌آیند. این شیر خشک‌ها معمولاً دارای اسیدهای چرب مفید نیز هستند و در تقویت قدرت بینایی و همچنین افزایش هوش و رشد مغز نوزاد، تاثیر بسیار مثبتی دارند.
2. شیر خشک‌های هیدرولیز شده: این نوع شیر خشک برای نوزادانی که زمینه حساسیت دارند توصیه می‌شود. فرایند هیدرولیز به کاهش اندازه پروتئین‌ها کمک می‌کند و احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک را کاهش می‌دهد. این شیر خشک برای نوزادانی که اغلب دچار کولیک، دل پیچه، دل درد و یا اسهال می‌شوند، بسیار مناسب است. در واقع هیدرولیز شدن پروتئین‌ها در این نوع شیر خشک، موجب جلوگیری از بروز هرگونه واکنش‌های گوارشی در نوزاد می‌شود.
3. شیر خشک‌های ارگانیک: این نوع شیر خشک‌ها بیشتر از مواد طبیعی تهیه می‌شوند. والدینی که به سلامت نوزادان خود اهمیت می‌دهند، شیر خشک‌های ارگانیک را به دلیل عدم وجود مواد افزودنی شیمیایی و نگهدارنده‌ها، به سایر شیر خشک‌های موجود در بازار، ترجیح می‌دهند. برای تولید این نوع شیر خشک از شیر گاوهایی استفاده می‌شود که به صورت کاملاً ارگانیک تغذیه می‌شوند و در مزارع و منابع تغذیه آنها، هیچ اثری از علف کش‌ها، کودهای شیمیایی، سم‌ها و… یافت نمی‌شود.
شیر این گاوها کاملاً سالم و عاری از هرگونه مواد شیمیایی است. به همین جهت نیز شیر خشک تولید شده از شیر آنها، با نام ارگانیک شناخته می‌شود و کیفیت بسیار عالی دارد. شیر خشک ارگانیک نه تنها از بروز هرگونه واکنش‌های آلرژیک، دل درد، دل پیچه، کولیک، اسهال و… پیشگیری می‌کند، بلکه در افزایش وزن نوزادان نیز بسیار عالی عمل می‌کند. این نوع شیر خشک برای نوزادان نارس و یا نوزادانی که دچار کاهش وزن هستند نیز بسیار مناسب است.
شیر خشک و شیر مادر همزمان
استفاده همزمان از شیر خشک و شیر مادر، یک گزینه مناسب برای نوزادانی است که به دلایل مختلف نمی‌توانند فقط از شیر مادر استفاده کنند. این رویکرد که به آن «تغذیه ترکیبی» گفته می‌شود، مزایای زیادی دارد که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم:
کمک به رفاه حال مادر و تغذیه بهتر نوزاد: با این روش، مادر می‌تواند به دیگر مسئولیت‌های خود برسد و همزمان نوزاد خود را نیز به خوبی تغذیه کند. همچنین، این امکان را ایجاد می‌کند که پدر یا دیگر اعضای خانواده نیز در فرآیند تغذیه شرکت کنند.
- تامین نیازهای تغذیه‌ای: در صورتی که شیر مادر کافی نباشد یا کودک به دلایل مختلف نیاز به تغذیه اضافی داشته باشد، شیر خشک می‌تواند به عنوان مکملی مناسب به تغذیه نوزاد کمک کند. استفاده همزمان شیرخشک و شیر مادر برای نوزادانی که با کمبود وزن مواجه هستند و نیاز به تغذیه مکمل دارند، بسیار عالی است.
- تثبیت سلامت نوزاد: وجود شیر مادر در کنار شیر خشک می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک کند، زیرا شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که در شیر خشک وجود ندارد.
حتما این نکته مهم را در نظر داشته باشید که تحت هیچ شرایطی شیر خشک و شیر مادر را با یکدیگر ترکیب نکنید. شما می‌توانید به صورت جداگانه شیر مادر و شیر خشک را در طول روز و در فواصل زمانی مختلف، به صورت مکمل یکدیگر به نوزاد بخورانید، اما ترکیب کردن این دو شیر با یکدیگر به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
انتخاب نزدیکترین شیرخشک به شیر مادر و استفاده همزمان از آن با شیر مادر، به والدین کمک می‌کند که با خیالی آسوده‌تر نوزادان خود را تغذیه کنند. مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه کودکان نیز می‌تواند به والدین در انتخاب مناسب‌ترین گزینه‌ها کمک کند و موجب شود که نوزاد تمام نیازهای تغذیه‌ای خود را به طور مؤثر دریافت کند.